Czy niemieckie doświadczenia renaturyzacji rzek pomogą przywrócić życie w Odrze? Eksperci z Polski i Niemiec zabrali głos w artykule poświęconym sierpniowej katastrofie ekologicznej na Odrze. Tekst ukazał się na łamach „Perspective Daily”.
W trosce o dalsze losy Odry, redaktorzy niemieckiego magazynu „Perspective Daily” przywołują przykład renaturyzacji jednej z niemieckich rzek. O opinię poprosili specjalistów z obu krajów. Ze strony Polskiej Akademii Nauk komentarza udzielił hydrolog, prof. Paweł Rowiński, wiceprezes PAN.
Przypadek Emscher
Przepływająca przez Zagłębie Ruhry rzeka Emscher uważana była w latach 50 za jedną z najbrudniejszych rzek w Niemczech. Pozbawiona naturalnego koryta, a także systematycznie zanieczyszczana poprzez zrzuty ścieków i wód z terenów silnie uprzemysłowionych zamieniła się w ciemnobrązowy, pieniący się kanał.
Powrót do natury
Jej renaturyzacja kosztowała ponad 9 mln marek i rozpoczęła się ponad 30 lat temu. Rzekę uwolniono z betonowego koryta przywracając jej bardziej naturalny, meandrujący bieg, zbudowano podziemny system kanałów i cztery duże oczyszczalnie ścieków. Dodatkowo w obszarach nadrzecznych wydzielono obszary naturalne ze stawami i zbiornikami wodnymi, stworzono tereny rekreacyjne, wytyczono ścieżki rowerowe.
Po latach, rzeka odżyła, ponownie stała się domem dla wielu organizmów, również tych wpisanych na czerwoną listę gatunków zagrożonych. Jak podają autorzy artykułu w jej rejonie doliczono się ponad 1 tys. różnych gatunków zwierząt.
Problem Odry
Odra, podobnie do Emscher kiedyś, za sprawą działalności człowieka może zamienić się w kanał. Zdaniem ekspertów nadmierna regulacja Odry, jak również próba przekształcenia jej w drogę wodną nie tylko prowadzi do zredukowania funkcji rzeki do kanału wodnego ale pozbawia ją naturalnej odporności. „Gdyby Odra była bardziej naturalną rzeką, poradziłaby sobie z katastrofą o wiele lepiej” dodaje prof. Paweł Rowiński, wiceprezes PAN.
Rozwiązania oparte na naturze
Zdaniem prof. Rowińskiego powrót do całkowicie naturalnej Odry nie jest możliwy. Wielkość rzeki, a także stopień jej przekształcenia i podporządkowania celom gospodarczym, wymagają zastosowania innowacyjnych rozwiązań, łączących rozwiązania bliskie naturze z transformacją.
Co więcej, rozwiązania oparte na naturze umożliwiają ponowne połączenie rzek z terenami zalewowymi. To z kolei w kontekście zachodzących zmian klimatycznych stanowi dodatkową ochronę przeciwpowodziową na wypadek ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Hydrolog zauważa również, że proces rewitalizacji rzeki tej wielkości ze względu na koszt i zakres działań może być realizowany tylko przez państwo.
Pełna treść artykułu (w języku niemieckim) dostępna na stronie „Perspective Daily”.
Zdjęcie: Lazy_Bear / Shutterstock.com